HANS FALLADA

 

(21 Temmuz 1893, Greifswald/Almanya -Şubat 1947, Berlin/Almanya) 

Asıl adı Rudolf Wilhelm Friedrich Ditzen’dir. 1920'de çıkan "Der Junge Goedeschal" adlı ilk romaınından başlayarak Hans Fallada takma adını kullandı. Bir hukukçunun oğlu olarak dünyaya geldi. Babası evde çoğu zaman çocuklarına yüksek sesle Shakespeare ve Schiller okurdu. 1899'da babasının görevi nedeniyle ailesiyle Berlin'e taşındı ve 1901'de burada okula başladı. Babasının Anayasa Mahkemesi’ne atanması sonucu aile 1909'da Leipzig’e taşındı. 1909'da bir kaza geçiren ve ertesi yıl tifo olan Fallada'nın aldığı ağrı kesicilerle hayatı boyunca sürecek olana uyuşturucu sorunu başlamış oldu. Okula uyum sağlayamayan ve kendini yaşıtlarından soyutlayan Fallada birçok kez intihara teşebbüs etti. 1911’de karşılıklı intihar etmek amacıyla giriştiği bir düelloda arkadaşını öldürünce tutuklanarak psikiyatrik tedavi altına alındı. 1914'te gönüllü olarak orduya yazıldı fakat kısa bir süre sonra terhis edildi. Bundan sonra yaşam mücadelesi onu tezgâhtarlık, satıcılık, muhasebecilik, patates yetiştiriciliği gibi çeşitli işlerde çalışmak zorunda bıraktı. 1917-19 yılları arasını morfin ve alkol bağımlılığı dolayısıyla çeşitli tedavi merkezlerinde ve özel sanatoryumlarda geçirdi. Yattığı sanatoryumda edebiyatla ilgilenmeye başladı. 1920'de özyaşamöyküsel özellikler taşıyan ilk romanı Der junge Goedeschal’ı (Genç Goedeschal) yayımlandı. 1923'te Anton und Gerda (Anton ve Gerda) adlı ikinci romanını tamamladı. Bu sırada uyuşturucu sorunu yüzünden zimmetine para geçirdiği için 3 ay hapis yattı. 1929'da Suse Issel'le evlendi ve çeşitli gazeteler ile kitaplarının yayıncısı Rowohlt'la çalışmaya başladı. Adını 1931'de yayımlanan Bauem, Bonzen und Bomben/Köylüler, Kodamanlar ve Bombalar’la duyurdu. Bununla birlikte asıl çıkışını ertesi yıl yayımlanan Kleiner Mann - Was Nun?/Küçük Adam Ne Oldu Sana? ile büyük bir başarı yakaladı. Roman 1934'te Frank Borzage yönetmenliğinde Universal Pictures tarafından sinemaya aktarıldı. Gerçeği temel alan bir dışavurumculuğu öne çıkarması bakımından Yeni Nesnelcilik’e göz kırpan bu roman, Fallada’nın kısa sürede Erich Maria Remarque ve Erich Kästner gibi isimlerle beraber anılmasını sağlamıştır. Fallada, Nazilerin iktidarda olduğu yıllar boyunca romanlarını sansür ve baskıyla mücadele ederek yayımlayabildi. 1934’te Wer einmal aus dem Blechnapf frißt (Karavanasından Bir Kez Yiyen) ve Wir hatten mal ein Kind (Bir Zamanlar Çocuğumuz Vardı), 1935’te Das Märchen vom Stadtschreiber, der aufs Land flog (Yaşlı bir Yüreğin Yolcuğu), 1937’de Wolf unter Wolfen (Kurtlar Arasındaki Kurt), 1938’de Der Eiserne Gustav (Demir Gustav), 1940'ta Der Mann ungeliebte (Sevilmeyen Adam), 1943’te Ein Mann will hinauf’ı (Bir Adam Yukarı Çıkacak) yazdı. Maddi sıkıntılar çeken yazarın 1940'lara gelindiğinde uyuşturucu ile alkol bağımlılığı iyice artmıştı. Suse Ditzen'le boşandıktan sonra 1944'te Fallada eski eşine bir el ateş etti. silahı ele geçiren Suse Ditzen yazarın kafasına vurarak onu bayılttı ve polisi çağırdı. Fallada, Nazilerin akıl hastanesine kapatıldı ve burada şifreli bir şekilde, otobiyografik sayılabilecek romanı "Ayyaş"ı yazdı. Nazi Partisi'nin dağılmaya başladığı 1944 kışında serbest bırakıldı. Savaştan sonra 1 Şubat 1945’te 24 yaşındaki Ursula Losch ile evlendi ve Kızıl Ordu Feldberg’e girince bir süreliğine belediye başkanlığı yaptı. Sonrasında istifa etti ve Berlin’e yerleşti. Morfin bağımlılığı yüzünden hastaneye kaldırılan Fallada bugün en popüler kitabı olan "Herkes Tek Başına Ölür"ü bitirdikten hemen sonra, Şubat 1947’de Berlin’de uyuşturucu kullanımına bağlı kalp yetmezliğinden öldü.

1981'den beri yazarın anısını yaşatmak için Neumünster kentinde Hans Fallada Ödülü verilmektedir.

Yapıtları: *Der junge Goedeschal, 1920 *Anton und Gerda, 1923 *Bauern, Bonzen und Bomben, 1931 ("Köylüler, Kodamanlar ve Bombalar" adıyla, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2018) *Kleiner Mann, was nun?, 1932 (Küçük Adam Ne Oldu Sana?, çev: Senar Yıldız, Oda, İst.: 2003; çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2018) *Wer einmal aus dem Blechnapf frißt, 1932 *Wir hatten mal ein Kind, 1934 *Märchen vom Stadtschreiber, der aufs Land flog, 1935 *Altes Herz geht auf die Reise, 1936 *Hoppelpoppel - wo bist du?, Kindergeschichten, 1936 *Wolf unter Wölfen, 1937 (Kurtlar Sofrasında, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2015) *Geschichten aus der Murkelei, Märchen, 1938 *Der eiserne Gustav, 1938 *Süßmilch spricht, 1938 *Kleiner Mann - großer Mann, alles vertauscht, 1939 *Süßmilch spricht. Ein Abenteuer von Murr und Maxe, Erzählung, 1939 *Der ungeliebte Mann, 1940 *Das Abenteuer des Werner Quabs, Erzählung, 1941 *Damals bei uns daheim, Erinnerungen, 1942 *Heute bei uns zu Haus, Erinnerungen, 1943 *Fridolin der freche Dachs, 1944 *Jeder stirbt für sich allein, 1947 (Herkes Tek Başına Ölür, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2011; Herkes Yalnız Ölür adıyla, çev. Erdinç Yücel-Hasan Yılmaz, Hece, Ank.: 2017) *Der Alpdruck, 1947 *Der Trinker, 1950 (Ayyaş, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2012) *Ein Mann will nach oben, 1953 *Die Stunde, eh´du schlafen gehst, 1954 *Junger Herr - ganz groß, 1965

Türkçede Hans Fallada: *Küçük Adam Ne Oldu Sana?, çev: Senar Yıldız, Oda, İst.: 2003 *Herkes Tek Başına Ölür/Jeder stirbt für sich allein, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2011 *Ayyaş/Der Trinker, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2012 *Kurtlar Sofrasında/Wolf unter Wölfen, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2015 *Küçük Adam Ne Oldu Sana?, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2018 *Köylüler Kodamanlar ve Bombalar, çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2018 *Kambur/Junge Liebe zwischen Trümmen kitabından; çev. Ahmet Arpad, Everest, İst.: 2019 *Neden Ucuz Saat Takıyorsun?/Warum trägst du eine Nickeluhr?, çev. Nilay Kaya, Can, İst.: 2019 *Yükselmek İsteyen Adam, çev. Mehtap Kazar, Flamingo, İst.: 2019.

Kaynaklar: Can Yayınları internet sitesi, erişim tarihi: 8 Mart 2021; Everest Yayınları internet sitesi, erişim tarihi: 8 Mart 2021.