IRIS MURDOCH


(1919, İrlanda - 1999, Oxford)

İngiliz romancı, oyun yazarı, şair, denemeci, felsefeci ve senaryo yazarı. Murdoch hemen her yıl hacimli birer roman yazmış olmasının yanında, Sartre, Romantic Rationalist (1953) [Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi, Çev. S. Hilav, Yazko Yay., 1981]; The Fire and The Sun (1977) [Ateş ve Güneş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1992]; The Sovereignty of Good (1971) (İyinin Egemenliği) ve Metaphysics as a Guide to Morals (1992) (Bir Değerler Kılavuzu Olarak Metafizik) gibi felsefi çalışmalarıyla da tanınır. Bir süre Oxford Üniversitesi’nde felsefe dersleri vermiştir. Felsefeci geçmişi, genellikle karmaşık ahlaki, dini ve etik mesellerle uğraşan kurmaca yapıtlarında hissedilir ölçüde etkindir. Romanları zekice bir mizah duygusunu içermeleri, dolambaçlı olay örgüleri ve ayrıntı zenginlikleriyle dikkati çeker. Murdoch, Kara Prens (1973) romanıyla James Tait Black Anma Ödülü’nü ve The Sea, The Sea [Deniz Deniz] (1978) ile de Booker Mc Connel Ödülü’nü kazanmıştır.
Murdoch’ın ilk romanı Under The Net (1954) [Ağ, Çev. Nihal Yeğinobalı, Ayrıntı Yay., 1993] en iyi yapıtlarından biri olarak görülür ve ahlaki meseleleri işlemesi bakımından yazarın tipik yapıtlarındandır.
Murdoch’ın bazı romanları ısırgan komediler, bazıları ise ironik trajediler olarak sınıflandırılmıştır. Yazarın başlıca konusu genellikle sevgi ilişkilerinin içerdiği çeşitli çatışmalar ve romanlarında sık sık görülen karmaşık aşk üçgenleridir. Murdoch’ın romanlarının birçoğu, modern çağda geçmelerine karşılık büyü ve gizem öğeleri, olay örgüsündeki ani, acayip kaymalar, 18. ve 19. yy.’ın gotik romanlarını çağrıştırır. Murdoch’ın romanlarında çoğunlukla The Flight From the Enchanter’daki (1956) Mischa Fox, A. Severed Head’deki (1961) [Kesik Bir Baş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1988] psikolog ya da Philosopher’s Pupil’deki (1983) (Filozofun Öğrencisi) felsefeci gibi, günümüze özgü “cazibeli” biri, diğer kişilerin davranışlarını etkiler ve olayları yönlendirir. Murdoch’ın imgeci düzyazı üslubu, yapıtlarında fantastik, simgesel bir boyut yaratmasına yardımcı olur. Yazar kendisiyle yapılan bir söyleşide şöyle demiştir: “Gerçek hayatta fantastik olan ile sıradan olan, sade olan ile simgesel olan genellikle çözülmez biçimde iç içe geçmiştir. Bence en iyi romanlar da hayatı, bunları birbirinden koparmaksızın araştırıp gözler önüne serenlerdir.” Murdoch’ın yapıtları hayranı olduğu 19. yy. Rus romanlarıyla, özellikle de Dostoyevski’yle karşılaştırılmıştır; zira yazar genellikle, Anglo-Amerikan edebiyatında daha yaygın olarak görüldüğü gibi bir ya da iki ana karakterin bakış açısına odaklanmaktansa karmaşık ilişkiler içindeki çok sayıda kişiyi içeren hacimli metinler yazmıştır.
1982 yılında ABD Sanat ve Bilimler Akademisi onur üyeliğine seçildi. 1987’de Birleşik Krallık tarafından Dame (hanımefendi) unvanına layık görüldü. 1997 yılında Alzheimer hastalığı teşhisi konan Murdoch, 1999’da Oxford’da hayatını kaybetti.
Diğer önemli romanları şunlardır: The Bell (1958) [Çan, Çev. H. Özdemir, İmge Kitabevi, 1992]; The Unicorn (1963) [Tek Boynuzlu At, Çev. T. Nutku, Can Yay., 1983]; The Red and The Green (1965) (Kırmızılar ve Yeşiller); The Time of The Angels (1966) [Melekler Zamanı, Çev. N. Yeğinobalı, Ayrıntı Yay., 1995]; Nuns and Soldiers (1980) (Rahibeler ve Askerler) ve The Good Apprentice (1986) (İyi Çırak).
Türkçede Iris Murdoch: *Sartre, Romantic Rationalist/Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi, çev. Selahattin Hilav, 1981, Yazko, İst. *The Unicorn/Tek Boynuzlu At, çev. T. Nutku, 1983, Can, İst. *Kesik Baş, çev. Serdar Rifat Kırkoğlu, 1988, Ayrıntı, İst. *The Fire and The Sun/Ateş ve Güneş, çev. Serdar Rıfat Kırkoğlu, 1992, Ayrıntı, İst. *The Bell/Çan, çev. H. Özdemir, 1992, İmge Ktb. *The Time of The Angels/Melekler Zamanı, çev. Nihal Yeğinobalı, 1995, Ayrıntı, İst. *Under The Net/Ağ, çev. Nihal Yeğinobalı, 1993, Ayrıntı, İst. Rüya Sakinleri, çev. Handan Akdemir, 1999, Ayrıntı, İst. *The Black Prince/Kara Prens, çev. Aysun Babacan, 2000, Ayrıntı, İst. *The Sovereignty of Good/İyinin Egemenliği, çev. Tuğba Gülal, 2015, Ayrıntı, İst. *Varoluşçular ve Mistikler, çev. Süha Sertabiboğlu, 2015, Ayrıntı, İst. * The Sea, The Sea/Deniz Deniz, çev. Nuray Önoğlu, 2016, Ayrıntı, İst. *İtalyan Kızı, çev. Celâl Üster, 2019, Can, İst.
Hakkında Yazılan Kitaplar: *Seda Arıkan, Lacancı Psikanalitik Yöntem Işığında Iris Murdoch'un Romanları, 2014, Çizgi Ktb.
Kaynaklar: Ayrıntı Yayınları internet sitesi, Can Yayınları internet sitesi.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Sándor Márai

Resim
(1900 – 1989, ABD) 1900’de dönemin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nda, bugünkü Slovakya’da doğdu. 1928’e kadar çeşitli Avrupa şehirlerinde gazeteci olarak çalıştı. Kafka hakkında yazan ilk eleştirmenlerdendir. 1928’de Budapeşte’ye döndü. Ancak önce faşist rejimle, sonra da komünist rejimle uzlaşamadığı için 1948’de Macaristan’ı terk ederek ABD’ye yerleşti. Karısının ölümünün ardından 1989’da intihar edene kadar da bu ülkede yaşayıp Macarca yazmaya devam etti. Elliden fazla roman kaleme almıştır. Bunların çoğu ölümünden sonra belli başlı Avrupa dillerine çevrildi ve ona 1990’da Macaristan’ın en saygın ödülü olan Kossath ödülünü kazandırdı. Türkçede Sándor Márai: Eszter’in Mirası , Çev. Hilmi Ortaç, 2009, YKY, İst.; Buda’da Bir Boşanma , Çev. Tarık Demirkan, 2011, YKY, İst.; İşin Aslı, Judit ve Sonrası , Çev. Esen Tezel,   2019, YKY, İst. Kaynaklar: Yapı Kredi Yayınları internet sitesi.
Devamı

RALF ROTHMANN

Resim
  (1953, Schleswig - ) Gençliği romanlarının bir kısmına mekân olarak aldığı Ruhr bölgesinde geçti. Ticaret lisesindeki öğrenimini yarım bırakarak duvarcı ustası oldu. Uzun yıllar inşaatlarda çalıştı, ayrıca matbaacılık, hastabakıcılık ve aşçılık yaptı. 1976'dan beri Berlin’de yaşıyor.  İlk öykü kitabı Messers Schneide 1986'da yayımlandı. Çok sayıda öykü, şiir ve romanın yanı sıra bir de tiyatro oyunu kaleme almış olan Rothmann'ın özellikle romanları otobiyografik öğeler taşır. Rothmann aralarında Heinrich Böll Ödülü (2005), Max Frisch Ödülü (2006) ve  Friedrich Hölderlin Ödülünün (2013) de bulunduğu pek çok edebiyat ödülü kazandı. Türkçede Ralf Rothmann: *Genç Işık, çev. Ogün Duman, Metis, İst.: 2007 *Deniz Kenarında Geyikler, çev. Ogün Duman, Metis, İst.: 2009 *Baharda Ölmek, çev. Esen Tezel, YKY, İst.: 2019 *O Yazın Tanrısı, çev. İlknur Özdemir, YKY, İst.: 2021 *Süt ve Kömür, çev. Serap Gülerçin Karluk, YKY, İst.: 2021
Devamı

JAVİER MARİAS KİTAPLARI

Resim
  *Karasevdalılar, çev. Saliha Nilüfer, YKY, İst.: 2015,  288 s. María Dolz her sabah işe gitmeden önce kahvaltı ettiği kafede adeta onun için bir mutluluk timsaline dönüşen evli bir çifti gözlemlemeye başlar. Bu, onun için, sabahlara neredeyse daha kolay başlamanın bir yolu olmuştur. Ta ki uzun bir süre bu gözlemlerine ara vermek zorunda kalıp adamın bir meczub tarafından öldürüldüğünü öğrendiği güne kadar… Derken kendiliğinden gelişen bir ilişki María’nın cinayetin ayrıntılarından haberdar olmasını sağlar… Sarhoş edici bir sevda, birbiri ardına patlak veren kah sevindirici kah üzücü olaylar, cömertlik ve bencillik halleri, cezasız kalma, ölenlerin hayatımızda yer işgal etmeyi sürdürmesi, hafıza, mutlak hakikatin bilinemezliği: Marías’ın en oyunbaz romanlarından biri olan “Karasevdalılar”ın muammalarından bazıları. İnsan ilişkilerinin görünenin altında yatan karmaşık yapısına işlenmiş muammalar.. “Ustalıkla yazılmış bir roman.” Alberto Manguel “Karasevdalılar, cinayet romanı ...
Devamı